Chociaż umownie, jesień zwiastuje koniec lata i rozpoczyna okres oczekiwania na zimę, przynosi wiele zmian zarówno w przyrodzie, jak i w nas samych. W tym roku data 23 września jest wyjątkowa, ponieważ jednocześnie rozpoczęła się jesień kalendarzowa i astronomiczna. Przeczytaj nasz wpis, w którym dowiesz się więcej na temat tej pory roku. 

Spis treści:

• Jesień kalendarzowa a astronomiczna
• Równonoce oraz przesilenia
• Jesień klimatyczna oraz fenologiczna
• Jesienne święta i obyczaje

Jesień kalendarzowa a astronomiczna

Kiedy mówimy o dacie rozpoczęcia się jesieni, możemy mówić o dwóch datach. Początek jesieni kalendarzowej jest datą stałą, wypada ona 23 września, każdego roku. Inaczej jest w przypadku początku jesieni astronomicznej, ona jest wyznaczana przez równonoc jesienną (również nazywaną równonocą wrześniową). To data, kiedy zarówno noc, jak i dzień trwają około 12 godzin. Wiąże się to z tym, że po równonocy każdy następny dzień będzie coraz krótszy a noc dłuższa – do czasu przesilenia zimowego w grudniu. Równonoc jesienna, zależnie od roku wypada między 21 a 24 września.

Równonoce oraz przesilenia

Oprócz równonocy jesiennej istnieje również równonoc wiosenna oraz przesilenie zimowe i letnie. Układając je według roku kalendarzowego mamy, więc:

• Równonoc wiosenna – wypada najczęściej 20 lub 21 marca. To data, w której dzień i noc trwają po około 12h a w kolejnych dobach dzień staje się dłuższy a noc krótsza. Jest to początek astronomicznej wiosny. Równonoc wiosenna w 2023 roku wypada na 20 marca. Równonoc wiosenna jest początkiem astronomicznej wiosny

• Przesilenie letnie – mieści się najczęściej pomiędzy 21 a 22 czerwca. Stanowi najdłuższy dzień w roku, ponieważ może trwać nawet 16 godzin, po tym dniu dzień zaczyna być krótszy a noc staje się coraz dłuższa. Jest to początek astronomicznego lata. Przesilenie letnie w 2023 roku wypada na 21 czerwca. Przesilenie letnie jest początkiem astronomicznego lata

• Równonoc jesienna – najczęściej wypada 22 lub 23 września, dzień i noc trwają po  około 12h, jednak po tym dzień nadal staje się krótszy. Jest to początek astronomicznej jesieni. Równonoc jesienna w 2022 i 2023 roku wypada na 23 września. Równonoc jesienna jest początkiem astronomicznej jesieni.

• Przesilenie zimowe – najczęściej jest między 21 a 22 grudnia. To najkrótszy dzień w ciągu całego roku, trwa jedynie 8 godzin, jednak następne dni stają się coraz dłuższe. Jest to początek astronomicznej zimy. Przesilenie zimowe w 2022 roku wypada na 21 grudnia. Natomiast w 2023 roku będzie 22 grudnia. Przesilenie zimowe jest początkiem astronomicznej zimy.

Uwaga! Wszystkie opisane daty i zjawiska są opisane dla półkuli północnej, dla półkuli południowej wszystkie daty są przesunięte o pół roku. Na przykład na półkuli południowej miesiącami jesiennymi są marzec, kwiecień i maj.

Jesień klimatyczna oraz fenologiczna

O jesieni astronomicznej i kalendarzowej słyszał chyba każdy, jednak nie każdy wie, że istnieje także jesień klimatyczna oraz fenologiczna: 

Jesień klimatyczna – to okres czasu, który następuje po lecie, w którym średnia dobowa temperatura powietrza mieści się pomiędzy 5 a 15°C.

Jesień fenologiczna – podzielona jest na wczesną jesień oraz pełną jesień. Wczesna jesień rozpoczyna się wraz z dojrzewaniem owoców, takich jak owoce kasztanowca zwyczajnego, derenii świdwy i ligustru pospolitego. Natomiast pełna jesień rozpoczyna się wraz z żółknięciem i opadem liści kasztanowca zwyczajnego i brzozy brodawkowatej. 

Jesienne święta i obyczaje

W trakcie jesieni obchodzimy również niektóre święta i obyczaje, które są nieodłącznym elementem tej pory roku. Oto niektóre z nich:

Halloween – Zwyczaj obchodzony w nocy z 31 października na 1 listopada, najhuczniej w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Irlandii, Australii i Wielkiej Brytanii. W Polsce pojawił się w latach 90. XX wieku. Obchody tego obyczaju, wiążą się z organizacją wielu balów przebierańców, parad kostiumowych oraz przygotowywaniem dekoracji nawiązujących do symboliki śmierci i grozy.

Zaduszki – Święto w krajach słowiańskich, które wiąże się ze wspominaniem bliskich zmarłych. 1 listopada obchodzimy święto Wszystkich Świętych a 2 listopada jest Dzień Zaduszny. Podczas tego święta, ludzie spotykają się przy grobach zmarłych, modląc się za swoich krewnych.

Grzybobranie – Jesień to pora roku, podczas której występuje największa różnorodność grzybów w lasach. Dużym zbiorom grzybów sprzyja ciepły wrzesień ze średnią ilością opadów. W niektórych miejscowościach organizowane są coroczne konkursy i zabawy związane z grzybobraniem. 

Wykopki – wykopki ziemniaka odbywają się na początku jesieni, w ostatnich tygodniach września. Na wsiach jest to pora związana z tradycyjnym paleniem ogniska, tańców i zabaw.

Gromadzenie zapasów – Ostatnia pora roku przed zimą wiąże się również z gromadzeniem zapasów zarówno ludzi jak i zwierząt. Najczęściej przygotowujemy przetwory z roślin takich jak pomidory, jabłka, śliwki i innych warzyw i owoców sezonowych. Gromadzimy również zapasy opału, węgla i drewna.